Prof. Józef Dulak

Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii, Uniwersytet Jagielloński

Prof. dr hab. Józef Dulak, członek czynny Polskiej Akademii Umiejętności, kierownik Zakładu Biotechnologii Medycznej na Wydziale Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Doktor honoris causa Uniwersytetu w Orleanie, Francja (2012); wiceprzewodniczący Komitetu Biotechnologii PAN (od 2020 r.). Odbył staże zagraniczne na Uniwersytecie Stanforda, Free University w Amsterdamie, Uniwersytecie w Muenster, prowadził badania na Uniwersytecie w Innsbrucku (1999–2001). Wykładowca na wielu konferencjach międzynarodowych oraz w zagranicznych i krajowych instytucjach naukowych, profesor wizytujący Japanese Society for the Promotion of Science (2010). W latach 2013–2020 koordynator Międzynarodowego Laboratorium Stowarzyszonego (LIA) Uniwersytetu Jagiellońskiego i CNRS w Orleanie (Francja), prezydent European Vascular Biology Organisation (EVBO) – 2013–2017. Prowadzi badania nad mechanizmami molekularnymi chorób sercowo-naczyniowych i genetycznych chorób nerwowo-mięśniowych, w tym funkcji komórek macierzystych i możliwościami terapii genowej i komórkowej. Interesuje się bioetyką i społeczną rolą nauki, zajmuje się popularyzacją nauki.

ABSTRAKT

Perspektywy biotechnologii medycznej:
terapie genetyczne i komórki macierzyste

Sukcesy biotechnologii medycznej na przełomie XX i XXI wieku przyczyniły się do opracowania nowych leków i szczepionek opartych na technologii rekombinacji kwasów nukleinowych, w tym szczepionek przeciw wirusowi SARS-CoV-2. Program poznania genomu ludzkiego – Human Genome Project – doprowadził w roku 2001 do odczytania sekwencji pierwszego ludzkiego genomu, a rozwijające się technologie pozwalają obecnie na uzyskanie bardzo niewielkim kosztem sekwencji DNA osoby w ciągu jednego dnia. W powszechnym odczuciu wyjątkowe nadzieje w leczeniu ciężkich chorób budzą terapie genetyczne i komórki macierzyste. Istotnie, skuteczne wprowadzanie prawidłowych genów czy też naprawa genów zmutowanych to przykład niebywałych możliwości biotechnologii i nadzieja dla dotychczas nieuleczalnych chorych. Podobne perspektywy związane są również z komórkami macierzystymi. Oprócz nadziei, stwarzane są jednak także pozory, oferowane komercyjnie zabiegi pozbawione podstaw, bez odpowiednich badań potwierdzających bezpieczeństwo i skuteczność.

Niewątpliwie, w przyszłości możemy oczekiwać rozwoju i kolejnych sukcesów biotechnologii medycznej. Konieczna jest jednak także edukacja na temat jej obecnych możliwości, oraz przeciwdziałanie budzeniu złudnych nadziei, wykorzystywaniu nieszczęścia chorych.