Prof. Andrzej Pająk

Katedra Epidemiologii i Badań Populacyjnych, Instytut Zdrowia Publicznego, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum

Prof. dr hab. n. med. Andrzej Pająk. Lekarz, specjalista chorób wewnętrznych i zdrowia publicznego, kierownik Katedry Epidemiologii i Badań Populacyjnych na Uniwersytecie Jagiellońskim Collegium Medicum. Uczestnik wielu międzynarodowych projektów badawczych w zakresie epidemiologii i prewencji chorób układu krążenia, w których był kierownikiem krakowskiej części tych badań oraz członkiem międzynarodowych komitetów sterujących, m.in.: The WHO MONICA Project, EUROASPIRE II-IV oraz EUROACTOION. Był także członkiem zespołu, który zaprojektował i zrealizował ogólnopolskie Wieloośrodkowe Badania Stanu Zdrowia Ludności (WOBASZ i WOBASZ 2). Obecne zainteresowania naukowe koncentrują się wokół problematyki psychospołecznych czynników ryzyka chorób układu krążenia i procesu starzenia. Jest członkiem międzynarodowego zespołu badawczego HAPIEE Study (Health, Alcohol and Psychosocial Factors In Eastern Europe), które jest prowadzone w czterech krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Jest autorem lub współautorem ponad 450 publikacji naukowych.

Był członkiem założycielem i pierwszym przewodniczącym. Sekcji Epidemiologii i Prewencji Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, a także członkiem Rady Redakcyjnej /Grupy Roboczej Polskiego Forum Profilaktyki, w której reprezentował Polskie Towarzystwo Kardiologiczne. Od roku 1999 jest członkiem Komitetu Zdrowia Publicznego Polskiej Akademii Nauk.

ABSTRAKT

Styl życia a choroby układu krążenia

Mimo znacznego obniżenia się wskaźników umieralności z powodu chorób układu krążenia w okresie 1991–2019, ta grupa chorób jest nadal najczęstszą przyczyną zgonów w Polsce. Wśród chorób układu krążenia największe znaczenie mają choroby sercowo-naczyniowe, które rozwijają się na podłożu miażdżycy tętnic, w tym choroba wieńcowa, zawał serca i udar mózgu. Mimo znacznego postępu w metodach leczenia, tradycyjna medycyna ma ograniczony wpływ na zachorowalność i umieralność z powodu tych chorób i profilaktyka jest zarówno najskuteczniejszym jak i najbardziej uzasadnionym ekonomicznie działaniem.

Cechy związane ze stylem życia, w tym palenie tytoniu, konsumpcja alkoholu, aterogenna dieta i niska aktywność fizyczna są powiązane z rozwojem chorób sercowo-naczyniowych. W badaniach przeprowadzonych w Krakowie w ramach projektu HAPIEE (Health Alcohol and Psychosocial risk factors in Eastern Europe) dokonano ilościowej oceny związków pomiędzy umieralnością z powodu chorób układu krążenia, a odżywianiem się (dieta o typowych cechach dla obszaru Europy Środkowowschodniej i dieta śródziemnomorska), paleniem tytoniu i konsumpcją alkoholu, a także związanymi z pozycją społeczną czynnikami kształtującymi styl życia. Wyniki mocno wspierają koncepcję kompleksowego oddziaływania wzajemnie powiązanych ze sobą determinantów zachorowalności na choroby sercowo-naczyniowe.

Zrozumienie tej sieci powiązań jest warunkiem przyjęcia skutecznej polityki zdrowotnej, która musi obejmować trzy obszary działalności: 1) leczenie wszystkich chorych zgodnie z przyjętymi standardami, 2) objęcie właściwą opieką osób z podwyższonym ryzykiem zachorowania oraz 3) podejście populacyjne, które polega na wywieraniu korzystnego wpływu na uwarunkowania zdrowia całej populacji i które wymaga zaangażowania instytucji i organizacji niezwiązanych bezpośrednio z systemem opieki zdrowotnej.